دوازده مرد خشمگین

دوازده مرد از طبقات مختلف اجتماعی به عنوان اعضای هیئت منصفه دادگاه، مأمور تصمیم‌گیری نهایی درباره‌ یک پرونده شده‌اند. در این پرونده نوجوانی هجده ساله از اهالی آمریکای لاتین متهم به قتل پدرش شده ‌است. شواهد نشان می‌دهد او با ضربات متعدد چاقو پدر خود را به قتل رسانده ‌است، نوجوان که به نظر ضعیف و افسرده حال می‌رسد این اتهام را قبول ندارد.

«12 مرد خشمگین» ؛ آری و نه به اعدام؛ مساله این است

فیلم «12 مرد خشمگین» با عنوان اصلی « Angry Men12» درامی جنایی و حقوقی است که در سال 1957 در آمریکا ساخته شد. موضوع این فیلم تصمیم‌گیری دوازده نفر درباره‌ی جوانی است که مرتکب قتل شده‌اند و آنها در مقام هیئت منصفه باید درباره‌ی سرنوشت این جوان تصمیم بگیرند.

«سیدنی لومت» از کارگردانان جسور و صاحب سبک آمریکا محسوب می‌شود. او در نخستین گام کارگردانی فیلم «12 مرد خشمگین» را ساخت که ایده‌ای بسیار متهورانه بود. این فیلم بشدت مورد توجه منتقدان قرار گرفت و بارها آثار او به دلیل توجه به موضوعات اجتماعی نامزد ردیافت اسکار شدند. اما هیچ وقت موفق به دریافت جایزه‌ی اسکار برای آثارش نشد و سرانجام جایزه‌ی اسکار افتخاری به دلیل یک عمر فعالیت هنری نصیب او شد.

در فیلم « «12 مرد خشمگین» هیچ یک از بازیگران نامی ندارند و با شماره یک تا 12 مشخص شده‌اند. در این فیلم بازیگرانی همچون «مارتین بالسام»، «جان فیدلر»، لی.جی.کاب»، «جک کلاگمن» و «ادوارد بینز» ایفای نقش می‌کنند. این فیلم با بودجه‌ی 337 هزار دلار ساخته شد و توانست دو میلیون دلار فروش داشته باشد. این فیلم به عنوان هشتاد و هفتمین فیلم برتر تاریخ سینمای جهان شناخته شده ‌است و در پایگاه بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها در مقام پنج فیلم نخست قرار دارد.

نگاهی به داستان فیلم «12 مرد خشمگین»

نوجوانی هجده ساله از اهالی آمریکای لاتین متهم به قتل پدرش شده ‌است. شواهد نشان می‌دهد او با ضربات متعدد چاقو پدر خود را به قتل رسانده ‌است، نوجوان که به نظر ضعیف و افسرده حال می‌رسد این اتهام را قبول ندارد با این حال وجود چاقویی در محل وقوع حادثه که به ظاهر متعلق به نوجوان مذکور است و او ادعا می‌کند آن را مدتی قبل گم کرده و خبری هم از محل آن نداشته‌است، به عنوان مدرک جرم، دلیلی برای مجرم شناختن او از سوی دادگاه شده‌است.

حال دوازده مرد از طبقات مختلف اجتماعی به عنوان اعضای هیئت منصفه دادگاه، مأمور تصمیم‌گیری نهایی درباره‌ی این پرونده شده‌اند. اگر آن‌ها فرد متهم به قتل را محکوم نمایند، وی باید روی صندلی الکتریکی اعدام شود.

کشتن یا نکشتن؛ مساله این است

در فرایند رأی‌گیری یازده نفر از اعضای هیئت منصفه رأی به محکومیت و در نهایت اعدام نوجوان می‌دهند اما در این بین یک نفر از آنان یعنی تصمیم‌گیرنده‌ی شماره 8 رأِی بر بی‌گناهی متهم می‌دهد و پیشنهاد صحبت در این باره را می‌دهد.

با پیشروی ماجرا در اتاقی که اعضای هیئت منصفه آن در فضای عصبی مشغول بحث و بررسی پرونده هستند قصه فیلم شکوفا می‌شود و به صورت مطالعه‌ای استادانه درباره‌ی شخصیت‌های پیچیده‌ای در می‌آید که به عنوان عضو هیئت منصفه می‌خواهند رأی نهایی را صادر کنند. پس زمینه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هریک از این اعضا، باعث واکنش‌های مختلف آنان در زمان حال می‌شود. در چنین موقعیت و اوضاع و احوالی است که شماره 8 تلاش می‌کند بقیه همکارانش را متقاعد کند که رأی آن‌ها اهمیتی حیاتی دارد و نباید به راحتی درباره‌ی آینده و زندگی دیگران تصمیم بگیرند و سرانجام پس از یک ساعت و نیم بحث پرونده کاملاً روشن می‌شود.

متقاعد کردن 11 مخالف

از سوی دیگر اگر قدری به مفاهیم فیلمنامه عمیق‌تر نگاه کنیم، گویی موضوع گرد آمدن 12 نفر دور یک میز برای قضاوت یک متهم، شاید دستمایه‌ای است برای بیان این موضوع که چگونه یک نفر که قدری به روشنایی حقیقت پی برده است می‌تواند 11 نفر دیگر را با خود همسو کند. همسو کردن 11 نفر مخالف در وهله‌ی اول به اندازه کافی دشوار جلوه می‌کند تا اگر این اتفاق در پایان میسر شود، هر مخاطبی را در راستای اثبات قضاوت دقیقش مصمم کند. مسیر اثبات همانگونه که در فیلم به تصویر کشیده می‌شود بسیار دشوار‌تر از حد تصور است، اما فیلم نکاتی را عنوان می‌کند که امید بخش است. آقای شماره‌ی هشت شخصیتی است که تنها می‌گوید باید برای مسئله‌ای به این مهمی قدری بیشتر بحث کرد.

او نه مطمئن است که متهم گناهکار است و نه بی‌گناه، بلکه تنها می‌خواهد مسئولیت پذیر باشد و برای یافتن حقیقت تمام تلاش خود را بکند. همین عقیده خود چراغ مسیر را برای دیگر کسانی که بخواهند او را همراهی کنند روشن می‌سازد. جالب است که تمام معماهای فیلم را هنری فوندا حل نمی‌کند. به‌عنوان مثال فرضیه امکان‌پذیر نبودن دویدن یکی از شاهدان یا عینکی بودن شاهد دیگر را دو مرد دیگر بیان می‌کنند که نقش بسزایی در روشن شدن حقیقت دارد. فوندا مهم‌ترین رسالتش این بود که در ابتدا تسلیم 11 رای مخالفش نشود و مصمم مسیرش را ادامه دهد. پاداش او پیدا شدن حامیانی است که او را در پیروزی کامل کمک کنند. اینجا است که مسئله فیلم می‌تواند تعمیم پذیر باشد و برای هر مسیر مشابهی راهشگا.

اقتباسی برای تمام دوران

این فیلم از روی کتاب «12 مرد خشمگین» نوشته‌ی رجینالد رز اقتباس شده است. کتابی که منبع اقتباس فیلم‌ها، سریال‌ها و تئاترهای زیادی بوده است. گرچه که آثار دیگری مانند نسخه‌ی سال 1997 به همین نام و کارگردانی ویلیام فریدکین، نسخه‌ی هندی با نام «در انتظار تصمیم‌گیری» و نسخه‌ی روسی به نام «12» هم از آثار اقتباسی مشهور این کتاب هستند.

نسخه‌ی سیدنی لومت با بازی بازیگران مشهور زمان خود هنوز هم که هنزو است مرجعی برای فیلمسازان محسوب می‌شود و حتی مهم‌تر از این استقبال نسبی، ستایش‌های دوران و هم‌چنین ماتأخر از فیلم است. 12 مرد خشمگین، جوایز معتبر متعددی مانند جایزه‌ی بهترین فیلم جشنواره‌های بفتا، برلین، اسکار و گلدن‌گلوب را به دست آورد.

لایه‌ی مختلف «12 مرد خشمگین»

این داستان از لایه‌های متعدد و متنوع روان‌شناختی و جامعه‌شناختی برخوردار است. اولین نکته در تلاش مخالف در باب شناساندن اهمیت جان یک انسان است. جایی که اکثریت افراد، از وظیفه و رسالت خود آگاه نیستند و هرکدام می‌خواهند بنا به مشغله یا بی‌حوصلگی، سریعاً پرونده را مختومه کنند.

اما شخصیت مخالف(شخصیت شماره‌ی هشت) با ارزش دادن به انسان‌گرایی آن‌چنان به مرور در دل شخصیت‌های دیگر (و مخاطب) رخنه می‌کند که فلسفه‌ی اصلی داستان را رو می‌کند؛ هم‌چنین اگر از بیرون نگاه کنیم، می‌فهمیم که این کاراکترسازی جذاب و بازی بی‌نظیر هنری فوندا باعث شده تا شخصیت مذکور در فهرست پنجاه قهرمان برتر تاریخ سینما در بنیاد فیلم ایالات متحده‌ی آمریکا (AFI) قرار بگیرد. او کسی است که به طرزی موشکافانه، باحوصله و کاربردی، تفاوت واقعیت و حقیقت را مطرح می‌کند.

«سیدنی لومت» و میراث سینمایی او

«سیدنی لومت» از خانواده‌های مهاجر یهودی آمریکاست و از یازده سالگی وارد سینما شد و بازیگری می‌کرد. لومت در دوره‌ی کاری‌اش بیش از 50 فیلم ساخته ‌است که از برجسته‌ترین آن‌ها می‌توان به «12 مرد خشمگین» (1957)، «بعد از ظهر سگی» (1975)، «شبکه» (1976) و «حکم» (1982) اشاره کرد.

«لومت» از پرکارترین کارگردانان سینمای دوران مدرن است. میانگین ساخته‌های او از 1957، بیش از یک فیلم در هر سال بود. او برای توانایی‌اش در جذب بازیگران بزرگ به پروژه‌هایش شناخته شده‌است. نگرش او به مسائل مالی پروژه‌ها، هدایت درست هنرپیشه‌ها، داستان‌پردازی قوی و به‌کارگرفتن دوربین برای پررنگ‌کردن تم اثر، از نقاط قوت او بودند.

فیلم 12 مرد خشمگین را کجا ببینیم؟

فیلم 12 مرد خشمگین را میتوانید در سایت‌پلانو‌با کیفیت عالی و دوبله فارسی تماشا کنید. پلانو به عنوان یک پلتفرم VOD تلاش کرده است تا سینمای شما از همیشه به شما نزدیکتر باشد.